Roeiend rondom het Naardermeer denk ik aan….

De recente toevoeging van het Naardermeer aan de Unesco Werelderfgoedlijst als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinies heeft onze toertocht met 2 wherries op woensdag 28 augustus, extra glans gegeven, waarbij nog vermeld moet worden: het zonnige weer en de gezellige ontvangst door onze meeroeiende gastvrouw Sylvia.

Het Erfgoed verhaal begint eigenlijk met de geslaagde droogmaking van de Beemster door Leeghwater in 1612 (ook Unesco Werelderfgoed), een project gefinancierd door rijke kooplieden uit Amsterdam. Al snel kreeg men ook het Naardermeer in het vizier, om ook droog te maken, de grondprijzen waren flink gestegen, de techniek was bekend. Rond 1627/1628 slaagde men er in om ook het Naardermeer droog te maken en te houden met wind en tredmolens, zie de onderstaande kaart van Floris van Berckenrode uit 1630 met de Westertocht(vaart) en de Middelweg getekend in het nog droge Naardermeer.

Het beleg van de Vesting Den Bosch. 1629

Het Beleg van de Vesting van den Bosch in 1629 was een door de Staatse troepen van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden groots opgezette belegering om deze door Spanjaarden bezette stad en strategische handelsschakel op de route Antwerpen –Duitsland in handen te krijgen. Inmiddels lieten de Spanjaarden de Duitse keizer Amersfoort aanvallen en veroveren om zo de Staatse troepen voor den Bosch weg te lokken……de strategische tegenzet van de Staatse troepen was om het zojuist drooggevallen Naardermeer weer vol met water te laten lopen, en ook het gebied ten oosten van de Vecht tot de Vesting Naarden. Op deze manier werd de Hollandse Waterlinie middels het Naardermeer voor het eerst ingezet om te voorkomen dat Spaanse/Duitse troepen Amsterdam zouden bereiken. Het Spaans garnizoen in Den Bosch moest tenslotte capituleren voor de overmacht van de Staatse troepen en verlieten de stad. Rembrandt kon rustig doorgaan met schilderen in Amsterdam!

Het rampjaar 1672

Met grote overmacht wist Lodewijk XIV in 1672 na een snelle zege tocht langs Maastricht door Gelderland /Zutphen en Amersfoort , op weg naar Amsterdam de Vesting Naarden te bereiken en bij verrassing in te nemen, maar met de Inundatie van het gebied van Naarden/Muiden Utrecht had hij geen rekening gehouden. Zijn opmars werd gestopt. De Hollandse Waterlinie maakte een verdere opmars onmogelijk. In 1673 versloeg de Stadhouder Willem III op 23 jarige leeftijd met oa Spaanse huurtroepen de in de Vesting achtergebleven Franse troepen... Amsterdam kon weer rustig ademhalen

Natuurmonument , 1906

Nadat rond 1880 met stoomkracht nog was geprobeerd om het Naardermeer weer droog te malen, moest men helaas toen constateren, dat het droge Naardermeer toch niet gebruikt kon worden, vanwege de aanhoudende stroom zout kwel water vanaf de Veluwe, kortom met landbouw was geen commerciële exploitatie mogelijk. Men liet het Naardermeer weer vol met water lopen en de eigenaar bood het meer te koop aan. Aanvankelijk was de gemeente Amsterdam geïnteresseerd om 'de waardeloze plas' te gaan gebruiken voor de opslag van stadsvuil, om zo extra ruimte te creeëren binnen de stadsgrenzen voor de groeiende stad. Het is aan Jaq. P. Thijsse en zijn natuurvrienden te danken dat zij in 1906 de Amsterdamse Gemeente raad wisten te overtuigen om het huisafval van de grote stad niet te dumpen in het Naardermeer, maar te kiezen voor het meer hygiënische verbranden. Tegelijk richtte hij met zijn natuurvrienden de Stichting 'Natuurmonumenten' op om natuurgebieden als het Naardermeer aan te kopen met de opbrengst van een uit te schrijven obligatie lening, deze opzet lukt. Voor 150.000 gulden werd toen door de Stichting Natuurmonumenten het Naardermeer aangekocht, men had berekend dat de opbrengst van de jaarlijkse rietkap en visvangst in het meer, voldoende zou zijn om de jaarlijkse rente lasten van 3 %  bij de obligatie lening te dekken. Nederland had zijn eerste Natuurmonument, met veel dank aan Jacq. P. Thijssen.

Fort Uitermeer, een roeiers monument , 2021

Het Fort Uitermeer aan de Vecht , dat in 1672 een belangrijke rol speelde bij de inundatie van het gebied tussen de Vesting Naarden en de Vecht, was onze plek voor de lunchstop en voor een mooie foto van het Fort, dat in de afgelopen 10 jaar gerestaureerd en weer zichtbaar gemaakt is door de Provincie Noord Holland. Het is weer net zo inspirerend als toen Jacq. P. Thijsse er langs roeide in 1915, staat op de website.

Het bijzondere is dat de Provincie zich voor de restauratie en het verdienmodel heeft laten leiden door het plan 'Uiteraard Uitermeer', van een aantal senior midweek roeiers van de RV Weesp, zij roeiden elke week langs het verwaarloosde Fort en dachten, hier moet iets aan gedaan worden, vanuit hun professionele achtergrond als oa architect, accountant, bankier en ondernemer. Gezamenlijk schreven zij het plan 'Uiteraard Uitermeer' gericht op de eco toerist, dit plan werd aangeboden aan de Provincie en tot ieders verrassing goedgekeurd. Op het Fort is nu een eenvoudige horeca bestemming gekomen 'Uit en Meer', er is een wandelroute rondom het Fort gekomen, alsmede een veilige kleine haven, ook voor wherries, zoals we hebben kunnen ervaren. Roeiers RV Weesp bedankt voor dit nu zeer toegankelijke Fort Uitermeer, voorwaar een monument in de Hollandse waterlinie. !

Trekvaart en Turfvaart, Muiden <>Naarden, 1641

Na ons zonnig verblijf op Fort Uitermeer, roeiden we via de brede Vecht, via het prachtige stadje Weesp, naar Muiden, naar de Keetpoortsluis, om vervolgens via de strakke trekvaart Muiden <> Naarden aan onze laatste etappe te beginnen. Deze trekvaart is in 1641 in 6 weken gegraven, een teken dat de economische betekenis toen heel groot was, het ging hier om het snelle transport van turf naar het snel groeiende Amsterdam dat in 1700 al 200.000 inwoners telde en ook veel turf nodig had als brandstof thuis en voor oa de scheepswerven. De grote met tralies beveiligde Turfloods in Naarden, herinnert nog aan deze turfhandel, maar ook het zeer fraaie stadhuis, dat waarschijnlijk gefinancierd is met de verkoopopbrengst van Ankeveens plassen gebied waar met behulp van een bagger beugel het veen onder de waterspiegel werd weggehaald , een innovatie uit het begin van de16e eeuw, hiermede werd de voorraad winbaar veen aanmerkelijk vergroot en kon een dreigende energie crisis worden afgewend. Het bovenstaande wordt ook wel het werken met legakkers geneomd, de plek waar het natte veen uitdroogt naar turf, dat droog in turf blokken vervoerd kan worden. Ankeveen, Loosdrecht en Vinkeveen werden zo beroemd om hun efficiënte turf winning.

Het leuke van toerroeien is dat er voldoende tijd is om in het voorbijgaande landschap herkenbare geschiedenis te ontdekken, rond het Naardermeer liggen deze verhalen heel dichtbij en zijn deze verbonden met onze nationale geschiedenis.

Nazit en duurzaamheid bij de RV Naarden

In de gezellige nazit op het buitenterras van de RV Naarden werden we oa bij gepraat over de unieke constructie waardoor het mogelijk werd om op de daken van het van de gemeente Gooise meren (Bussum en Naarden) gehuurde botenhuis zonnepanelen aan te brengen, in samenwerking met de locale energie-coöperatie' Watts Nu'.

Aan het eind van deze zonnige roeidag was er maar één conclusie, wat hebben we een zonnige, mooie, interessante en gezellige toertocht achter de rug, door een onstuimig groene Karnemelksloot, een weidse 's Gravelandsevaart, een brede Vecht en een strakke trekvaart Muiden <>Naarden, ofwel een Rondje Naardermeer, waarbij de bruggen en sluizen bijna automatisch open gingen, dankzij onze goede gids Sylvia, alleen het Fort Uitermeer liet ons niet zomaar binnen zoals een Fort betaamt, maar bood wel een veilige haven voor onze wherries.

Pieter Arkesteijn

oud lid RV Naarden